What is cinematherapy?
Cinema entertains us, moves us and surprises us, but so what? Does it even heal us? Can it equip us with the ability to utilize our abilities? Well, yes! How is it achieved? By decoding the cinematic stimuli. That is, using tools based on Cinema Therapy and Cinema Coaching respectively.
In both Cinema Therapy and Cinema Coaching, the focus is on the audience’s enjoyment and how they engage with a film.
We are neither interested in how a work is structured cinematically nor in the directorial, communicative intent, nor the psychological processes of the actors. Our personal thoughts, our own feelings and our private imaginations matter. What results from the visual stimulus. All this constitutes the raw material, which is reinterpreted with Cinema Therapy and Cinema Coaching, as it alludes to latent desires and unexplored obstacles.
How the film is processed depends on the objective. If we want to understand what is captivating us, we will resort to a psychotherapist with training in Cinema Therapy. Thus, the memories and feelings that arose from the cinematic stimulus will be utilized, they concern the past and functionally hinder us. Then the cinema will enhance the healing, visualizing the “knot”, easing the pain and sharing a sense of the universal experience.
In case we want to discover alternative universes through films, which suit our needs and ambitions, we will work with Cinema Coaching. The purpose is to activate our untapped potential and define our personal vision. In this way, we will design the ecology of our self-actualization system and move forward fully empowered to realize our goals.
But will we lose the pleasure of watching a movie?
In no case!
Because cinema captivates us so violently that we don’t have time to think.
The reflection on what we see and what we are, i.e. on the common elements of cinema and self, is undertaken by Cinema Therapy and Cinema Coaching, by processing the cinematic experience!
Dr. Lilian Tsiavou
Coach
Tutor of e-learning program “Cinematherapy” and “Experiential applications of Cinematherapy” at the Life Long Learning Centre of University of Athens
Ο κινηματογράφος μας ψυχαγωγεί, μας συγκινεί και μας εκπλήσσει, αλλά τι; Μας θεραπεύει κιόλας; Μπορεί να μας εφοδιάσει με την ικανότητα να αξιοποιούμε τις ικανότητές μας; Ε λοιπόν, ναι! Πώς επιτυγχάνεται; Με την αποκωδικοποίηση των κινηματογραφικών ερεθισμάτων. Δηλαδή χρησιμοποιώντας εργαλεία με βάση την κινηματογραφοθεραπεία και το Cinema Coaching αντίστοιχα.
Τόσο στη Κινηματογραφοθεραπεία όσο και στο Cinema Coaching, στο επίκεντρο βρίσκεται η απόλαυση του φιλοθεάμονος κοινού και ο τρόπος που προσλαμβάνει μια ταινία.
Δεν μας ενδιαφέρει ούτε πώς δομείται κινηματογραφικά ένα έργο ούτε η σκηνοθετική, επικοινωνιακή πρόθεση. Πολύ περισσότερο οι ψυχολογικές διεργασίες των ηθοποιών. Σημασία έχουν οι προσωπικές μας σκέψεις, τα δικά μας συναισθήματα και οι ιδιωτικές μας φαντασίες. Όσα προκύπτουν από το οπτικό ερέθισμα. Όλα αυτά αποτελούν το πρωτογενές υλικό, το οποίο επανερμηνεύεται με την κινηματογραφοθεραπεία και το Cinema Coaching, καθώς παραπέμπει σε λανθάνουσες επιθυμίες και ανεξερεύνητα εμπόδια.
Ο τρόπος επεξεργασίας της ταινίας εξαρτάται από το στόχο. Αν θέλουμε να αντιληφθούμε τι μας συνεπαίρνει, θα καταφύγουμε σε ψυχοθεραπεύτρια ή ψυχοθεραπευτή με εκπαίδευση πάνω στην κινηματογραφοθεραπεία. Έτσι, θα αξιοποιηθούν οι αναμνήσεις και τα συναισθήματα τα οποία προέκυψαν από το κινηματογραφικό ερέθισμα, αφορούν το παρελθόν και μας εμποδίζουν λειτουργικά. Τότε ο κινηματογράφος θα ενισχύσει τη θεραπεία, οπτικοποιώντας τον «κόμπο», απαλύνοντας τον πόνο και κοινωνώντας την αίσθηση της πανανθρώπινης εμπειρίας.
Στην περίπτωση που θέλουμε να ανακαλύψουμε μέσα από ταινίες εναλλακτικά σύμπαντα, που ταιριάζουν στις ανάγκες και στις φιλοδοξίες μας, θα δουλέψουμε με την κινηματογραφοθεραπεία. Σκοπός είναι η ενεργοποίηση του αναξιοποίητου δυναμικού μας και ο προσδιορισμός του προσωπικού οράματός μας. Με αυτόν τον τρόπο, θα σχεδιάσουμε την οικολογία του συστήματος αυτοπραγμάτωσής μας και θα προχωρήσουμε πλήρως ενδυναμωμένοι στην πραγματοποίηση των στόχων μας.
Θα χάσουμε όμως έτσι την απόλαυση που μας προσφέρει η παρακολούθηση μιας ταινίας;
Σε καμία περίπτωση!
Γιατί το σινεμά μας συνεπαίρνει τόσο καταιγιστικά που δεν προλαβαίνουμε να σκεφτούμε.
Τον προβληματισμό πάνω σε αυτό που βλέπουμε και αυτό που είμαστε, δηλαδή πάνω στα κοινά στοιχεία κινηματογράφου και εαυτού τον αναλαμβάνει η κινηματογραφοθεραπεία και το Cinema Coaching, με την επεξεργασία της κινηματογραφικής εμπειρίας!
Δρ. Λίλιαν Τσιαβού
(Coach, συγγραφέας, εισηγήτρια σεμιναρίων)
Cinematherapy Festival
Resources
Προτεινόμενες ταινίες από κινηματογραφοθεραπευτική σκοπιά
https://www.cinematherapy.com/filmindex.html
https://drzur.com/movie-therapy/
https://www.choosingtherapy.com/mental-health-movies/
Παρόμοιες προσεγγίσεις
Movie Yoga
https://enallaktikidrasi.com/2023/02/movie-yoga-pws-tainia-mporei-therapeusei-theati/
Με την βοήθεια των κινηματογραφικών/ εξωτερικών ερεθισμάτων, μπορούμε να οδηγηθούμε σε εσωτερική μεταμόρφωση, αν απλά μετατοπίσουμε το εξωτερικό πλαίσιο αναφοράς σε εσωτερικό. Η εσωτερική διαδικασία της ανάπτυξης μπορεί να επιτευχθεί με την βοήθεια του Οδηγού Πλοήγησης Συνειδητότητας (Awareness Positioning System του Tav Sparks), σύμφωνα με τον οποίο η σχέση με τον κόσμο βρίσκεται στον οριζόντιο άξονα (τα ερεθίσματα που δεχόμαστε από ανθρώπους, μέρη και πράγματα) και η σχέση με τον εαυτό στον κάθετο άξονα (οι αναμνήσεις μας, το υποσυνείδητο και ο εσωτερικός θεραπευτής).
> Με την εν λόγω προσέγγιση έχει ασχοληθεί η Αναστασία Παναγιωτίδου, ψυχοθεραπεύτρια και πρώην εκπαιδευόμενη των προγραμμάτων Cinematherapy του ΕΚΠΑ.
Geek Therapy
https://geektherapy.org/
Το Geek Therapy είναι μια θεραπευτική προσέγγιση που ενσωματώνει στοιχεία της λεγόμενης nerd κουλτούρας στην θεραπευτική διαδικασία, ως μέσο επικοινωνίας και δημιουργίας της θεραπευτικής σχέσης. Στοιχεία προερχόμενα από ταινίες, βιβλία, κόμικς, video games, επιστημονική φαντασία, παιχνίδια ρόλων κ.ά. χρησιμοποιούνται για να συνδιαμορφωθεί ένα πλαίσιο εμπιστοσύνης, κοινότητας, σύνδεσης και ψυχοσυναισθηματικού well-being. Η θεωρία του Geek Therapy βασίζεται στην αρχή του affinity (προτίμηση / συμπάθεια), σύμφωνα με την οποία οι προτιμήσεις στο πλαίσιο του nerd / geek culture μπορούν να λειτουργήσουν ως κοινός τόπος συνάντησης των πλαισίων αναφοράς του θεραπευτή και του θεραπευόμενου. Μέσω μιας θεραπευτικής διαδικασίας βασιμένης στην ενσυναίσθηση, την αποδοχή αλλά και την ενθουσιώδη περιέργεια, ο θεραπευτής μπορεί να διευκολύνει τον θεραπευόμενο να κάνει ουσιώδεις συνδέσεις μεταξύ του στοιχείου προτίμησης και της πραγματικής ζωής.
> Με την εν λόγω προσέγγιση έχει ασχοληθεί η Ηλέκτρα Διακολαμπριανού, ψυχοθεραπεύτρια και πρώην εκπαιδευόμενη των προγραμμάτων Cinematherapy του ΕΚΠΑ.
Περιοδικά
Ανδρομάχη Σδούκου
Ψυχολόγος, MSc Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια
LinkedIn: https://gr.linkedin.com/in/andromachi-sdoukou-050475216
Άρθρα για Σινεμά και Ψυχολογία στο Psychologynow
– Cine-δρία: Private Life – Η εμπειρία της υπογονιμότητας και η επιμονή της ελπίδας
https://www.psychologynow.gr/psyxologia-texni/tainies/11891-cine-dria-private-life.html
– Cine-δρία: Take Shelter
https://www.psychologynow.gr/psyxologia-texni/tainies/11691-cine-dria-take-shelter.html
– Cine-δρία: Blue Valentine – Η αρχή και το τέλος μιας σχέσης
https://www.psychologynow.gr/psyxologia-texni/tainies/11504-cine-dria-blue-valentine-i-arxi-kai-to-telos-mias-sxesis.html
– Cine-δρία: Black Swan (2010) – Μια Ψυχική οδύσσεια προς την καλλιτεχνική τελειότητα
https://www.psychologynow.gr/psyxologia-texni/tainies/10717-cine-dria-black-swan-2010-mia-psyxiki-odysseia-pros-tin-kallitexniki-teleiotita.html
– Cine-δρία: Soul (2020) – «Ζωή είναι αυτό που συμβαίνει όταν εσύ κάνεις σχέδια»
https://www.psychologynow.gr/psyxologia-texni/tainies/10392-cine-dria-soul-2020-zoi-einai-afto-pou-symvainei-otan-esy-kaneis-sxedia.html
– Cine-δρία: “Ποτέ, σπάνια, μερικές φορές, πάντα”- Μια ρεαλιστική απεικόνιση της γυναικείας εμπειρίας με αφορμή το ευαίσθητο θέμα της άμβλωσης
https://www.psychologynow.gr/psyxologia-texni/tainies/10105-cine-dria-pote-spania-merikes-fores-panta-mia-realistiki-apeikonisi.html
– Cine-δρία: “Tully” – Φέρνουν τα παιδιά (μόνο) ευτυχία;
https://www.psychologynow.gr/psyxologia-texni/tainies/9906-cine-dria-tully-fernoun-ta-paidia-mono-eftyxia.html
– Cine-δρία: “Βασίλισσα της Γης” – Ένα δυναμικό πορτρέτο ψυχολογικής κατάρρευσης που αγγίζει τον καθένα μας
https://www.psychologynow.gr/psyxologia-texni/tainies/9869-cine-dria-vasilissa-tis-gis-ena-dynamiko-portreto-psyxologikis.html
– Cine-δρία: The Florida Project (2017) – Μαγεία στο περιθώριο
https://www.psychologynow.gr/psyxologia-texni/tainies/9240-cine-dria-the-florida-project-2017-mageia-sto-perithorio.html
– Cine-δρία: Η ψυχή και το σώμα (2017) – Μια ταινία για τα όνειρα και τον φόβο της επαφής
https://www.psychologynow.gr/psyxologia-texni/tainies/9098-cine-dria-i-psyxi-kai-to-soma-2017-mia-tainia-gia-ta-oneira-kai-ton-fovo-tis-epafis.html
– Cine-δρία: Honey Boy (2019) – Μια σύγχρονη και πολύπλευρη ματιά στο τραύμα
https://www.psychologynow.gr/psyxologia-texni/tainies/9036-cine-dria-honey-boy-2019-mia-sygxroni-kai-polyplevri-matia-sto-trayma.html
Άρθρα για ταινίες και τηλεοπτικές σειρές
Move It Magazine
https://www.moveitmag.gr/dimosiografos/andromahi-sdoykoy
Κική Φωτιάδου
“Κινηματογραφο-θεραπεία: Πώς μια κινηματογραφική ταινία δρα θεραπευτικά”
https://www.psychologynow.gr/arthra-psyxikis-ygeias/psyxotherapeia/gia-eidikoys/6280-kinimatografo-therapeia-pos-mia-kinimatografiki.html
“Ο «Bojack Horseman» και οι υπαρξιακές – ψυχολογικές του προεκτάσεις”
https://www.psychologynow.gr/psyxologia-texni/tainies/5332-o-bojack-horseman-kai-oi-yparksiakes-psyxologikes.html
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
Αβδελίδου, E. (2022), Κινηματογράφος και εκπαίδευση: η εμπειρία της μετανάστευσης από τους/τις μαθητές/τριες. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ). Σχολή Παιδαγωγική. Τμήμα Παιδαγωγικό Δημοτικής Εκπαίδευσης.
https://phdtheses.ekt.gr/eadd/handle/10442/51775
Anderson, D. D., (1992), “Using feature film as a tool for analysis in a psychology and law course”, Teaching of psychology, 19, σσ. 155–157.
Ανδριώτης, Ι. & Κ. Κορεβή, (2012), “Κινηματογράφος και ψυχανάλυση: από την Salpetpiere στον Slavoj Zizek”, στο: http://pamecinemairaklio.blogspot.gr/2012/03/salpetpiere-slavoj-zizek.html
Ballhausen, T., Krenn, G., Marinelli, L., (επιμ.), (2006), Psyche im Kino: Sigmund Freud und der Film [Psyche in the cinema: Sigmund Freud and the film], Filmarchiv Austria, Wien.
Balsam, R.H., (1996), “Panel Report: Psychic Reality and Films“, Chaired by H. Kimble Wrye, Int. J. Psycho-Anal., 77, σελ. 595-599.
Barbera, A. and R. Turigliatto, (1978), Leggere il cinema, Mondatori, Μιλάνο.
Barthes, R., (1960), “Le Problème de la signification au cinéma”, Rev. int. de filmologie, X, σσ. 32-33.
Bartsch, A., (2008), “Meta-Emotion: How Films and Music Videos Communicate Emotions About Emotions”. Projections, 2(1), σσ. 45-59.
Bartsch , A., Appel , M., Storch , D., (2010), ‘Predicting Emotions and Meta-Emotions at the Movies: The Role of the Need for Affect in Audiences Experience of Horror and Drama”. Communication Research, 37,(2), pp. 167-190.
Baudry, J. L., (1975), “Le dispositif” [Ο μηχανισμός], Communications, αρ. 23.
Baudry, J.-L., (1992), “The Apparatus: Metapsychological Approaches to the Impression of Reality in Cinema”, στο Mast, G. et al. (επιμ.), Film Theory and Criticism, Oxford University Press, New York & Oxford, σσ. 302-312.
Beecher Martin, C., (2015), “Free Associative Film Analysis”, Belgrade Englich Language and Literature Studies, τεύχος 7/2015, σσ. 153-176, https://www.researchgate.net/publication/295693798_Free_Associative_Film_Analysis Ημερομηνία πρόσβασης 11.6.2017.
Bellavita , A., (2004), “La tecnologia come costrutto simbolico: Per un’applicazione della psicoanalisi al dispositivo cinematografico”, Comunicazioni Sociali, 26(1), σσ. 109-115.
Bellour, R. & C. Penley, (2000), The Analysis of Film, Indiana University Press , Bloomington.
Bellour, R., T. Kuntzel, & C., Metz, (1975), “Psychoanalyse et cinema”, Communications, αρ. 23.
Berg-Cross, L., P. Jennings, & R. Baruch, (1990), „Cinematherapy: Theory and application“, Psychotherapy in Private Practice, 8, σσ. 135–156.
Bergstrom, J., (1999), Endless Night: Cinema and Psychoanalysis, Parallel Histories, University of California Press, Oakland, CA.
Bertanlanffy, L. von., (1967), Robots, Men and Minds. Psychology in the Modern World, Braziller, New York.
Bloom, L. (2011), Cinderella and the Coach – the Power of Storytelling for Coaching Success!, Createspace Independent Publishing Platform.
Blothner, D., (1999), Erlebniswelt Kino: Uber die unbewusste Wirkung des Films, Bastei-Lubbe-Taschenbuch, Köln.
Blothner, D., (2003), Das geheime Drehbuch des Lebens – Kino als Spiegel der menschlichen Seele, Lübbe, Bergisch Gladbach.
Bry, A. & Bair, M., (1979), Visualization: Directing the Movies of Your Mind, Barnes & Noble, New York.
Calisch, A., (2001), “From reel to real: Use of video as a therapeutic tool”, Afterimage, 29(3), σσ. 22–24.
Campbell, J., (1988), The Power of Myth, Doubleday, New York.
Campbell, J., (1994), Die Kraft der Mythen. Bilder der Seele im Leben des Menschen, Artemis & Winkler, Zürich.
Campbell, J., (2008), The Hero with a Thousand Faces, Princeton University Press, Princeton, NJ.
Carroll , N., (1981), “Nightmare and the Horror Film: The Symbolic Biology of Fantastic Beings”, Film Quarterly, 34, 3, σσ. 16-25.
Cassirer, E., (2010α), Philosophie der symbolischen Formen. Τόμος 1, Die Sprache, Meiner, Hamburg.
Cassirer, E., (2010β), Philosophie der symbolischen Formen. Τόμος 2, Das mythische Denken, Meiner, Hamburg.
Cassirer, E., (2010γ), Philosophie der symbolischen Formen. Τόμος 3, Phänomenologie der Erkenntnis, Meiner, Hamburg.
Γεωργαντά, Ε., (2001), Υπαρξιστική Ψυχοθεραπεία στο βιβλίο, Σύγχρονες Ψυχοθεραπείες: Από τη Θεωρία στην Εφαρμογή, Εκδόσεις Ασημάκης, Αθήνα.
Dermer, S. B., & J. B. Hutchings, (2000), “Utilizing movies in family therapy”, The American journal of family therapy, 28, σσ. 163–180.
Drake, B. D., (2015), Narrative Coaching. Bringing our new stories to life, CNC Press
Petaluma, CA.
Duncan, K., D. Beck, , & R. Granum, (1986), „Ordinary people: Using a popular film in group therapy“, Journal of counseling and development, 65(1), σσ. 50–51.
Flanders, L., (2003), Hollywood Endings And How To Get One, FL: Llumina Press, Coral Springs.
Fleming, M., & E. Bohnel, (2009), „Use of feature film as part of a psychological assessment“, Professional Psychology: Research and Practice, 40/6, σσ. 641–647.
Frenzel Ganz, Y. & M. Fäh, (επιμ.) (2010), Cinépassion. Eine psychoanalytische Filmrevue, Psychosozial-Verlag, Gießen.Fritz, G., & R. O. Pope, (1979), The role of cinema seminar in psychiatric education. American journal of psychiatry, 136, σσ. 207–210.
Fromm, E., (1977), The Fear of Freedom, Routledge & Kegan Paul, London.
Fromm, E., (1990), Man for Himself, Routledge, London.
Fleming, M., Bohnel, E., (2009), “Use of Feature Film as Part of Psychological Assessment”, στο APA’s Journal Professional Psychology: Research and Practice, 40/6, Δεκέμβριος 2009, 641-647.
Gabbard, G. O., (1997), „The psychoanalyst at the movies“, International Journal of Psychoanalysis, 78(3), σσ. 387–388.
Gabbard, G. O. (επιμ.), (2001), Psychoanalysis & Film, H. Karnac, London.
Gabler, N., (1999), Das Leben, ein Film – Die Eroberung der Wirklichkeit durch das Entertainment, Berlin Verlag, Berlin.
Grace, M., (2005), Reel fulfillment: A 12-Step plan to transforming your life through movies, McGraw-Hill, New York.
Grant, C., (2009), “Sensing cinema: phenomenological film and media studie”, Film Studies For Free, Οκτώβριος 26.
Greenberg, H. R., (1993), Screen Memories. Ηollywood Cinema on the Psychoanalytic Couch, Columbia University Press, New York.
Gregerson, M.B., (2010), “The ‚Filmist‘ Fall of the Cinemativ Fourth Wall“, στο Gregerson, M.B., (επιμ.), The cinematic mirror for psychology and life coaching, σσ. 1-16, Springer, New York.
Hasson, U., Landesman, O., Knappmeyer, B., Vallines, I., Rubin, N., & Heeger, D. J. , (2008), “Neurocinematics: The neuroscience of film”, Berghahn Journals, 2(1), σσ. 1–26.
Hesley, J. W., & J. G. Hesley, (2001), Rent two films and let’s talk in the morning: Using popular movies in psychotherapy, John Wiley & Sons, Inc, New York.
Heston, M. L., & Kottman, T., (1997), “Movies as metaphors: A counselling
intervention”, Journal of Humanistic Education & Development, 36(2), 92–100.
Hill, G. M., (1992), Illuminating Shadows: The Mythic Power of Film, Shambhala, Boston.
Hirsch, M., (2008), “Liebe auf Abwegen”. Spielarten der Liebe im Film psychoanalytisch betrachtet, Psychosozial-Verlag, Gießen
Hockley, L., (2001), Cinematic Projections: The Analytical Psychology of C. G. Jung and Film Theory, University of Luton Press.
Hockley, L., (2007), Frames of mind: A post-Jungian look at cinema, television and technology. Bristol, U.K.: Intellect Books.
Holland, N.N., (2006), Meeting Movies, Fairleigh Dickinson University Press, New Jersey.
Hudock, A. M. Jr. & S. A. G. Warden, (2001), „Using movies to teach family systems concepts“, The Family Journal, 9(2), σσ. 116–121.
Ηλιάδη, Αμαλία Κ., (26/3/2006), „Τέχνες και Ψυχική Υγεία“: Έρευνα για το ρόλο των Τεχνών στη διατήρηση και ανάκτηση της ψυχικής υγείας του ανθρώπου.
Jaspers, K.; Unterberger, W., (2006), Kino im Kopf. Psychologie und Film seit Sigmund Freud, Bertz + Fischer, Berlin.
Kalm, M. A., (2004), The healing movie book – precious images: The healing use of cinema in psychotherapy, Lulu Press, Morrisville, NC.
Kaplan, E. A., (1990), Psychoanalysis and Cinema, Routledge/American Film Institute, New York.
Kappelhof, G., (2002), “Kino und Psychoanalyse”,στο Felix, J., (επιμ.), Moderne Film Theorie, Bender, Mainz, σσ. 130-159.
Kazantizis, N. & L’Abate, L. (επ.), (2007), Handbook of homework assignments in psychotherapy, Springer, New York.
Keathley, C., (2011), “La Camera-Stylo: Notes on Video Criticism and Cinephilia”, στο Clayton, A. and Klevan, A., (επιμ.), The Language and Style of Film Criticism, Routledge, London.
Κεσισόγλου, Στ., (2007), Σχιζοφρένεια και νευρώσεις στον κινηματογράφο, Αιγόκερος, Αθήνα.
Κορκοβέλου, Α., (2020), «Η Ρόκα αλλάζει τον κόσμο», Ψηφιακός Οδηγός Μελέτης Ταινιών, Νεανικό Πλάνο, Αθήνα.
Κορκοβέλου, Α., (2020), «Αντιγόνη», Ψηφιακός Οδηγός Μελέτης Ταινιών, Νεανικό Πλάνο, Αθήνα.
Konigsberg, I., (1996), “Transitional phenomena, transitional space: Creativity and spectatorship in film”. The Psychoanalytic Review, 83, 865–889.
Kötz, M., (1986), Der Traum, die Sehnsucht und das Kino, Film und die Wirklichkeit des Imaginären, Syndikat, Frankfurt am Main.
Kurianski, J. & Vallarelli, A. & DelBuono, J., (2010), “Cinematherapy: Using Metaphors to Explore Real Relationships in Counseling and Coaching”, στο Banks Gregerson, M. (επιμ.), The cinematic mirror for psychology and life coachingΙ, σσ. 89-122, Springer, New York.
Lampropoulos, G. K, Deane, F. P., & Kazantzis, N., (2004), “Psychologists’ use of motion pictures in clinical practice”, American psychological association, 35, σσ. 535–541.
Lanning, K., Montgomery, S. A., Bright, J., Broming, L., Hudelson, M., Pauletti, R. E., Rosenyweig, G., Starkings, R., “Lives Through Film: 49 UP and the UP Series as a Longitudinal Study of Personality an Social Change”, στο Banks Gregerson, M. (επιμ.), The cinematic mirror for psychology and life coaching, σσ. 89-122, Springer, New York.
Laszig, P., (επιμ.), (2012), Blade Runner, Matrix und Avatare. Psychoanalytische Betrachtungen virtueller Wesen und Welten im Film, Springer, Berlin.
László, J., (2008), The Science of Stories: An Introduction to Narrative Psychology, Routledge, Hove, UK.
Laszig, P., and Schneider, G., (επιμ.), (2008), Film und Psychoanalyse. Kinofilme als kulturelle Symptome, Psychosozial-Verlag, Gießen.
Lebeau, V., (2013 ), Ψυχανάλυση και Κινηματογράφος: To παιχνίδι των σκιών, Πατάκης, Αθήνα.
Λιοδάκης, Α., Μ. Τζανάκης & Β. Τσούρτου, (2007), Τέχνη & Ψυχιατρική, Ινστιτούτο Έρευνας και Εφαρμογής Προγραμμάτων Ψυχικής Υγείας „ΕΠΕΚΕΙΝΑ“, Αθήνα-Χανιά.
Lipman, D., (1995), Storytelling Coach: How to Listen, Praise, and Bring out People’s Best, August House, Atlanta.
Livo, L. J. & Rietz, S. A., (1986), Storytelling: Process and Practice, Libraries Unlimited, Westport/Connecticat.
Low, B., (1925), “The cinema in education. Some psychological considerations”, Contemporary reviews, 128, 628–635.
Lynch, J., (2011), The therapeutic potential of using film as an intervention in counselling and psychotherapy: A narrative inquiry, Διδακτορική διατριβή, University of New England. Counselling Studies, https://e-publications.une.edu.au/vital/access/manager/Repository/une:8926
Mangin, D., (1999), Cinema therapy: How some shrinks are using movies to help their clients cope with life and just feel better, http://www.salon.com/health/feature/1999/05/27/film_therapy/index.html
Μανιαδάκης, Γ., (2007), “Βία, Ψυχικός Χώρος και Κινηματογράφος”, στο: Διάλογοι για την Ψυχανάλυση, Ψυχανάλυση και Σύγχρονη Τέχνη, Τεύχος 3, http://www.psychoanalysis-psychotherapy.gr/files/Newsletter/Newsletter3.pdf
Μετς Κ., (2007), Ψυχανάλυση και κινηματογράφος: το φαντασιακό σημαίνον, Πλέθρον, Αθήνα.
Meyers, L., (2006), “Lights, camera, action: Movies, music and other media can enliven your classroom”, GradPSYCH, 4(2). Διαθέσιμο στο American Psychological Association Online http://gradpsych.apags.org/mar06/cover-action.html
Mills, J. C. & R. J., Crowley, M. O., Ryan, (1986), Therapeutic metaphors for children and the child within, Brunner/Mazel, New York.
Michelson, A., (1990), “The Kinetic Icon in the work of Mourning: Prolegomena for the Analysis of a Textual System”, Οκτώβριος 52, The MIT Press.
Μπακιρτζόγλου, Σ., «Η συνάντηση του Freud με τον κινηματογράφο», στο: http://www.epekeina.gr/a_files/2014/FreudCinema.pdf
Μπάμπας, Δ., (2017), Τα μυστήρια της ψυχής: ψυχανάλυση και σινεμά, στο: Cinephilia, http://www.cinephilia.gr/index.php/keimena/apopsi/2245-psychoanalysis
Mück, H.; Knezevic, D.; Mück, B., (2001), Filmtherapie –Cinetherapie, http://www.dr-mueck.de/HM_Innovationen/HM_Filmtherapie/HM_Filmtherapie.htm Ημερομηνία πρόσβασης 10.11.2016.
Mulvey, L., (1975), Visual Pleasure and Narrative Cinema, Screen.
Μωρίκης, Χ., (2011), “… εκόμισα εις την τέχνην”, Μια ψυχαναλυτική συνεισφορά στο αίνιγμα της καλλιτεχνικής δημιουργίας μέσω του καβαφικού έργου, Ποταμός, Αθήνα.
Newman, K. M., (1996), “Winnicott goes to the movies: The false self in ordinary people”. Psychoanalytic Quarterly, 65(4), σσ. 787–807.
Niemiec, R. M., (2007), “What is a positive psychology film?” στο PsycCRITIQUES, 52, https://www.researchgate.net/profile/Ryan_Niemiec/publication/270941500_What_is_a_positive_psychology_film/links/56e84d5508ae166360e50a58/What-is-a-positive-psychology-film.pdf
Niemiec, R. M., (2010), “International Cinema: An Abundant Mental Health Resource
of Films for Education, Communication, and Transformation”, Στο: Banks Gregerson, M. (επιμ.), The cinematic mirror for psychology and life coaching, σσ.. 247-250, Springer, New York.
Niemiec, R. M., & Wedding, D., (2008), Positive psychology at the movies: Using films to build virtues and character strengths, Hogrefe, Ashland.
Niemiec, R. M., (2010), “International Cinema: An Abundant Mental Health Resource of Films for Education, Communication, and Transformation”, Στο: Banks Gregerson, M. (επιμ.), The cinematic mirror for psychology and life coaching, σσ.. 247-250, Springer, New York.
Orchowski, Lindsay M. & Brad A.Spickard, John R. McNamara, (2006), „Cinema and the valuing of psychotherapy: Implications for clinical practice“, Professional Psychology: Research and Practice, τεύχ. 37(5), Oct 2006, σσ. 506-514, http://dx.doi.org/10.1037/0735-7028.37.5.506
Peake, T. H. (2004), Cinema and life development: Healing lives and training therapists, Praeger Publishers,Westport, CT.
Peske, N., & West, B., (1999), Cinematherapy: The girl’s guide to movies for every mood, Dell, New York, NY.
Peske, N., & West, B., (2002), Advanced cinematherapy: The girl’s guide to finding happiness one movie at a time, Dell, New York, NY.
Peske, N., & West, B., (2003), Cinematherapy for Lovers: The girl’s guide to finding true love one movie at a time, Dell, New York, NY.
Peske, N., & West, B., (2004), Cinematherapy for the Soul: The girl’s guide to finding inspiration one movie at a time, Dell, New York, NY.
Piegler, Th., (2008), Mit Freud im Kino. Psychoanalytische Filminterpretationen, Psychosozial-Verlag, Gießen.
Piegler, Th., (επιμ.) (2010), “Ich sehe was, was du nicht siehst” – Psychoanalytische Filminterpretationen, Psychosozial-Verlag, Gießen.
Poltrum, Μ. & Leitner, R., (2009), „Existenzanalytische Kinotherapie. Filme als Balsam der Seele“, Wiener Zeitschrift für Suchtforschung, Jg. 32 2009, Nr. 1, σσ. 47-52.
Portadin, M. A., (2006), The use of popular film in psychotherapy – is there a “cinematherapy”? http://www.cinematherapy.com/pressclippings/Portadin-dissertation.pdf
Powell, M. L., R. A., Newgent, & S. M., Lee, (2006), “Group cinematherapy: Using metaphor to enhance adolescent self-esteem”, Arts in Psychotherapy, 33(3), σσ. 247– 253.
Ρούμπου, Χ., (2022), “CΙΝEκπαίδευση”: Ερευνητικό και επιμορφωτικό πρόγραμμα για την ανάπτυξη της διαπολιτισμικής ικανότητας των εκπαιδευτικών με τη χρήση του κινηματογράφου και της κινηματογραφοθεραπείας. Στο: Πρακτικά Διαδικτυακού Συνεδρίου της Επιστημονικής Ένωσης Εκπαίδευσης Ενηλίκων, Ανάπτυξη Δεξιοτήτων στην Εκπαίδευση Ενηλίκων και στη Σχολική Εκπαίδευση (σ. 121-123). Αθήνα, Επιστημονική Ένωση Εκπαίδευσης Ενηλίκων. (https://adulteduc.gr/programma-7ou-synedriou-me-titlo-anaptyxi-dexiotiton-stin-ekpaidefsi-enilikon-sti-scholiki-ekpaidefsi/)
Schulenberg, S. E., (2003), “Psychotherapy and movies: On using films in clinicalpractice”, Journal of Contemporary Psychotherapy, 33, σσ. 35–48.
Sharp, C., Smith, J., & Cole, A. K., (2002), „Cinematherapy: Metaphorically promoting therapeutic change“, Counseling psychology quarterly, 15, σσ. 269–276.
Sinetar, M., (1993), Reel power & spiritual growth through film, Triumph Books, Ligouri, MO.Smelik, A.M., (2007), “Feminist film theory”, The cinema book, Cook P., (επιμ.), 3rd rev. ed., σελ. 491–504, British Film Institute, London. http://www.annekesmelik.nl/index.php?option=com_content&task=view&id=6&Itemid=7
Σκοπετέας, Ι., (2005), Η δημιουργία της μυθοπλαστικής αφήγησης και τα είδη των κινηματογραφικών ταινιών, Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, Αθήνα.
Smelik, A.M., (1998), And the Mirror Cracked: Feminist Cinema and Film Theory, Palgrave Macmillan, Basingstoke.
Sobchack, V., (1992), The Address of the Eye. A Phenomenology of Film Experience, Princeton University Press, Princeton.
Sobchack, V., (1994), “The Scene of the Screen: Envisioning Cinematic and Electronic “Presence””, στο Materialities of Communication, Hans Ulrich Gumbrechts and K. Ludwig Pfeiffer, (επιμ.), σσ. 83-106, Stanford University Press, Stanford.
Sobchack, V., (1997), “Phenomenology and the Film Experience”, στο Viewing Positions: Ways of Seeing Film, Linda Williams, (επιμ.), σσ. 36-58, New Brunswick, New Jersey.
Sobchack, V., (2004), Carnal Thoughts: Embodiment and Moving Image Culture, University of California Press, Berkeley.
Solomon, G., (1995), The Motion Picture Prescription, Aslan Publishing, Santa Rosa, CA.
Solomon, G., (2001), Reel therapy: How movies inspire you to overcome life’s problems, Lebhar-Friedman Books, New York.
Sparks, T., (2009), Movie Yoga: How Every Film Can Change Your Life. Hanford Mead Publishers, Inc. CA: Santa Cruz.
Σταματοπούλου, Ε., (2003), Κινηματογραφικός και μυθιστορηματικός λόγος, Διδακτορική διατριβή, Πάντειο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού, Αθήνα.
Stelter, R. & Law, H., (2010), “Coaching – narrative-collaborative practice”, International Coaching Psychology Review, 5, σσ. 152-164.
Sternberg, M., (1978), Expositional modes and temporal ordering in fiction, The Johns Hopkins University Press, Baltimore.
Straub, J., (2010), „Erzähltheorie/Narration“, στο Mey G., Mruck K. (επιμ.) Handbuch Qualitative Forschung in der Psychologie, Verlag für Sozialwissenschaften, Wiesbaden, σσ. 136-150.
Sturdevant, C. G., & Gedron, M., (επιμ.), (1998), The laugh & cry movie guide: Using movies to help yourself through life’s changes, LightSpheres Publishing, Larkspur, CA.
Swalwell, Μ., (2002), “The Senses and Memory in Intercultural Cinema”, Film Philosophy, 6/32, Οκτώβριος 2002.
Taylor, J., (1992), Where People Fly and Water Runs Uphill: Using Dreams to Tap the Wisdom of the Unconscious, Warner Books, Inc., New York.
Teague, R., (2000), Reel spirit: A guide to movies that inspire, explore and empower, Unity House, Unity Village, MO.
Totaro, D., (2002), “Deleuzian Film Analysis: The Skin of the Film”, Off Screen, Ιούνιος 2002.
Τσιαβού, Ε., (2017α), „Κινηματογράφος και Εκπαίδευση: Δοκιμαστικές Ταυτίσεις στην ταινία Οι περιπέτειες του πρίγκιπα Άχμεντ (Reiniger, 1926)”, Νέος Παιδαγωγός, Αθήνα http://neospaidagogos.gr/periodiko/files/8_Teyxos_Neou_Paidagogou_Oktovrios_2017.pdf
Τσιαβού, Ε., (2017β), “Bewältigung der ‘Ostalgie’ am Beispiel des Wendefilms Sonnenalle (Haußmann, 1999)”, Ναυσίβιος Χώρα, Αθήνα.
Tyler, J. M. & , T. Reynolds, (1998), „Using feature film to teach group counseling“. Journal for Specialists in Group Work, 23(1), σσ. 7–21.
Tyson, L., Foster, L., & Jones, C., (2000), “The process of cinematherapy as a therapeutic intervention”, Alabama counseling association journal, 26(1), σσ. 35–41.
Τσιαβού, Λ., (2022), Ο Φάουστ κι Εγώ. Μοντέλα Cinema Therapy & Cinema Coaching. Θεσσαλονίκη, iWrite.
Ulus, F., (2003 ), Movie therapy, moving therapy! The healing power of film clips in therapy settings, Trafford Publishing, Victoria, British Columbia, Canada.
Voytilla, S., (1999), Myth and the movies: Discovering the mythic structure of 50 unforgettable films. Michael Wiese Productions, Studio City, CA.
Walker, S., (2003), Film therapy can engage clients, Clinical Psychiatric News, 31, 4.
Wedding, D., Boyd, M. A., & Niemiec, R. M., (2005), Movies and mental illness: Using films to understand psychopathology, Hogrefe & Huber, Göttingen.
Wedding D., M. A. Boyd & R. Niemiec, (2011), Psyche im Kino. Wie Filme uns helfen, psychische Störungen zu verstehen, Hans Huber, Bern.
Wollnik, S., (2008), Zwischenwelten. Psychoanalytische Filminterpretationen, Psychosozial Verlag, Gießen.
Wollnik, S. & B. Ziob, (επιμ.), (2010), Trauma im Film. Psychoanalytische Erkundungen, Psychosozial-Verlag, Gießen.
Wolz, B., (2003), Using the power of movies for therapeutic process. The therapist, The California Association of Marriage and Family Therapists, San Diego, CA.
Wolz, B., (2004), The cinema therapy workbook: A self-help guide to using movies for healing and growth, Glenbridge Publishing Ltd., Cayon, CA.
Wolz, B., (2005), E-motion picture magic: A movie lover’s guide to healing and transformation, Glenbridge Publishing, Ltd., Centennial, CO.
Wolz, B., (2010), „Cinema Alchemy: Using the Power of Films In Psychotherapy and Coaching“, στο Mary Banks Gregerson (επιμ.), The Cinematic Mirror for Psychology and Life Coaching. Springer, New York.
Zwiebel, R. & Α. Mahler-Bungers, (επιμ.), (2007). Projektion und Wirklichkeit. Die unbewußte Botschaft des Films, Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen.
Resources
Προτεινόμενες ταινίες από κινηματογραφοθεραπευτική σκοπιά
https://www.cinematherapy.com/filmindex.html
https://drzur.com/movie-therapy/
https://www.choosingtherapy.com/mental-health-movies/
Παρόμοιες προσεγγίσεις
Movie Yoga
https://enallaktikidrasi.com/2023/02/movie-yoga-pws-tainia-mporei-therapeusei-theati/
Με την βοήθεια των κινηματογραφικών/ εξωτερικών ερεθισμάτων, μπορούμε να οδηγηθούμε σε εσωτερική μεταμόρφωση, αν απλά μετατοπίσουμε το εξωτερικό πλαίσιο αναφοράς σε εσωτερικό. Η εσωτερική διαδικασία της ανάπτυξης μπορεί να επιτευχθεί με την βοήθεια του Οδηγού Πλοήγησης Συνειδητότητας (Awareness Positioning System του Tav Sparks), σύμφωνα με τον οποίο η σχέση με τον κόσμο βρίσκεται στον οριζόντιο άξονα (τα ερεθίσματα που δεχόμαστε από ανθρώπους, μέρη και πράγματα) και η σχέση με τον εαυτό στον κάθετο άξονα (οι αναμνήσεις μας, το υποσυνείδητο και ο εσωτερικός θεραπευτής).
> Με την εν λόγω προσέγγιση έχει ασχοληθεί η Αναστασία Παναγιωτίδου, ψυχοθεραπεύτρια και πρώην εκπαιδευόμενη των προγραμμάτων Cinematherapy του ΕΚΠΑ.
Geek Therapy
https://geektherapy.org/
Το Geek Therapy είναι μια θεραπευτική προσέγγιση που ενσωματώνει στοιχεία της λεγόμενης nerd κουλτούρας στην θεραπευτική διαδικασία, ως μέσο επικοινωνίας και δημιουργίας της θεραπευτικής σχέσης. Στοιχεία προερχόμενα από ταινίες, βιβλία, κόμικς, video games, επιστημονική φαντασία, παιχνίδια ρόλων κ.ά. χρησιμοποιούνται για να συνδιαμορφωθεί ένα πλαίσιο εμπιστοσύνης, κοινότητας, σύνδεσης και ψυχοσυναισθηματικού well-being. Η θεωρία του Geek Therapy βασίζεται στην αρχή του affinity (προτίμηση / συμπάθεια), σύμφωνα με την οποία οι προτιμήσεις στο πλαίσιο του nerd / geek culture μπορούν να λειτουργήσουν ως κοινός τόπος συνάντησης των πλαισίων αναφοράς του θεραπευτή και του θεραπευόμενου. Μέσω μιας θεραπευτικής διαδικασίας βασιμένης στην ενσυναίσθηση, την αποδοχή αλλά και την ενθουσιώδη περιέργεια, ο θεραπευτής μπορεί να διευκολύνει τον θεραπευόμενο να κάνει ουσιώδεις συνδέσεις μεταξύ του στοιχείου προτίμησης και της πραγματικής ζωής.
> Με την εν λόγω προσέγγιση έχει ασχοληθεί η Ηλέκτρα Διακολαμπριανού, ψυχοθεραπεύτρια και πρώην εκπαιδευόμενη των προγραμμάτων Cinematherapy του ΕΚΠΑ.
Περιοδικά
Ανδρομάχη Σδούκου
Ψυχολόγος, MSc Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια
LinkedIn: https://gr.linkedin.com/in/andromachi-sdoukou-050475216
Άρθρα για Σινεμά και Ψυχολογία στο Psychologynow
– Cine-δρία: Private Life – Η εμπειρία της υπογονιμότητας και η επιμονή της ελπίδας
https://www.psychologynow.gr/psyxologia-texni/tainies/11891-cine-dria-private-life.html
– Cine-δρία: Take Shelter
https://www.psychologynow.gr/psyxologia-texni/tainies/11691-cine-dria-take-shelter.html
– Cine-δρία: Blue Valentine – Η αρχή και το τέλος μιας σχέσης
https://www.psychologynow.gr/psyxologia-texni/tainies/11504-cine-dria-blue-valentine-i-arxi-kai-to-telos-mias-sxesis.html
– Cine-δρία: Black Swan (2010) – Μια Ψυχική οδύσσεια προς την καλλιτεχνική τελειότητα
https://www.psychologynow.gr/psyxologia-texni/tainies/10717-cine-dria-black-swan-2010-mia-psyxiki-odysseia-pros-tin-kallitexniki-teleiotita.html
– Cine-δρία: Soul (2020) – «Ζωή είναι αυτό που συμβαίνει όταν εσύ κάνεις σχέδια»
https://www.psychologynow.gr/psyxologia-texni/tainies/10392-cine-dria-soul-2020-zoi-einai-afto-pou-symvainei-otan-esy-kaneis-sxedia.html
– Cine-δρία: “Ποτέ, σπάνια, μερικές φορές, πάντα”- Μια ρεαλιστική απεικόνιση της γυναικείας εμπειρίας με αφορμή το ευαίσθητο θέμα της άμβλωσης
https://www.psychologynow.gr/psyxologia-texni/tainies/10105-cine-dria-pote-spania-merikes-fores-panta-mia-realistiki-apeikonisi.html
– Cine-δρία: “Tully” – Φέρνουν τα παιδιά (μόνο) ευτυχία;
https://www.psychologynow.gr/psyxologia-texni/tainies/9906-cine-dria-tully-fernoun-ta-paidia-mono-eftyxia.html
– Cine-δρία: “Βασίλισσα της Γης” – Ένα δυναμικό πορτρέτο ψυχολογικής κατάρρευσης που αγγίζει τον καθένα μας
https://www.psychologynow.gr/psyxologia-texni/tainies/9869-cine-dria-vasilissa-tis-gis-ena-dynamiko-portreto-psyxologikis.html
– Cine-δρία: The Florida Project (2017) – Μαγεία στο περιθώριο
https://www.psychologynow.gr/psyxologia-texni/tainies/9240-cine-dria-the-florida-project-2017-mageia-sto-perithorio.html
– Cine-δρία: Η ψυχή και το σώμα (2017) – Μια ταινία για τα όνειρα και τον φόβο της επαφής
https://www.psychologynow.gr/psyxologia-texni/tainies/9098-cine-dria-i-psyxi-kai-to-soma-2017-mia-tainia-gia-ta-oneira-kai-ton-fovo-tis-epafis.html
– Cine-δρία: Honey Boy (2019) – Μια σύγχρονη και πολύπλευρη ματιά στο τραύμα
https://www.psychologynow.gr/psyxologia-texni/tainies/9036-cine-dria-honey-boy-2019-mia-sygxroni-kai-polyplevri-matia-sto-trayma.html
Άρθρα για ταινίες και τηλεοπτικές σειρές
Move It Magazine
https://www.moveitmag.gr/dimosiografos/andromahi-sdoykoy
Κική Φωτιάδου
“Κινηματογραφο-θεραπεία: Πώς μια κινηματογραφική ταινία δρα θεραπευτικά”
https://www.psychologynow.gr/arthra-psyxikis-ygeias/psyxotherapeia/gia-eidikoys/6280-kinimatografo-therapeia-pos-mia-kinimatografiki.html
“Ο «Bojack Horseman» και οι υπαρξιακές – ψυχολογικές του προεκτάσεις”
https://www.psychologynow.gr/psyxologia-texni/tainies/5332-o-bojack-horseman-kai-oi-yparksiakes-psyxologikes.html
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
Αβδελίδου, E. (2022), Κινηματογράφος και εκπαίδευση: η εμπειρία της μετανάστευσης από τους/τις μαθητές/τριες. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ). Σχολή Παιδαγωγική. Τμήμα Παιδαγωγικό Δημοτικής Εκπαίδευσης.
https://phdtheses.ekt.gr/eadd/handle/10442/51775
Anderson, D. D., (1992), “Using feature film as a tool for analysis in a psychology and law course”, Teaching of psychology, 19, σσ. 155–157.
Ανδριώτης, Ι. & Κ. Κορεβή, (2012), “Κινηματογράφος και ψυχανάλυση: από την Salpetpiere στον Slavoj Zizek”, στο: http://pamecinemairaklio.blogspot.gr/2012/03/salpetpiere-slavoj-zizek.html
Ballhausen, T., Krenn, G., Marinelli, L., (επιμ.), (2006), Psyche im Kino: Sigmund Freud und der Film [Psyche in the cinema: Sigmund Freud and the film], Filmarchiv Austria, Wien.
Balsam, R.H., (1996), “Panel Report: Psychic Reality and Films“, Chaired by H. Kimble Wrye, Int. J. Psycho-Anal., 77, σελ. 595-599.
Barbera, A. and R. Turigliatto, (1978), Leggere il cinema, Mondatori, Μιλάνο.
Barthes, R., (1960), “Le Problème de la signification au cinéma”, Rev. int. de filmologie, X, σσ. 32-33.
Bartsch, A., (2008), “Meta-Emotion: How Films and Music Videos Communicate Emotions About Emotions”. Projections, 2(1), σσ. 45-59.
Bartsch , A., Appel , M., Storch , D., (2010), ‘Predicting Emotions and Meta-Emotions at the Movies: The Role of the Need for Affect in Audiences Experience of Horror and Drama”. Communication Research, 37,(2), pp. 167-190.
Baudry, J. L., (1975), “Le dispositif” [Ο μηχανισμός], Communications, αρ. 23.
Baudry, J.-L., (1992), “The Apparatus: Metapsychological Approaches to the Impression of Reality in Cinema”, στο Mast, G. et al. (επιμ.), Film Theory and Criticism, Oxford University Press, New York & Oxford, σσ. 302-312.
Beecher Martin, C., (2015), “Free Associative Film Analysis”, Belgrade Englich Language and Literature Studies, τεύχος 7/2015, σσ. 153-176, https://www.researchgate.net/publication/295693798_Free_Associative_Film_Analysis Ημερομηνία πρόσβασης 11.6.2017.
Bellavita , A., (2004), “La tecnologia come costrutto simbolico: Per un’applicazione della psicoanalisi al dispositivo cinematografico”, Comunicazioni Sociali, 26(1), σσ. 109-115.
Bellour, R. & C. Penley, (2000), The Analysis of Film, Indiana University Press , Bloomington.
Bellour, R., T. Kuntzel, & C., Metz, (1975), “Psychoanalyse et cinema”, Communications, αρ. 23.
Berg-Cross, L., P. Jennings, & R. Baruch, (1990), „Cinematherapy: Theory and application“, Psychotherapy in Private Practice, 8, σσ. 135–156.
Bergstrom, J., (1999), Endless Night: Cinema and Psychoanalysis, Parallel Histories, University of California Press, Oakland, CA.
Bertanlanffy, L. von., (1967), Robots, Men and Minds. Psychology in the Modern World, Braziller, New York.
Bloom, L. (2011), Cinderella and the Coach – the Power of Storytelling for Coaching Success!, Createspace Independent Publishing Platform.
Blothner, D., (1999), Erlebniswelt Kino: Uber die unbewusste Wirkung des Films, Bastei-Lubbe-Taschenbuch, Köln.
Blothner, D., (2003), Das geheime Drehbuch des Lebens – Kino als Spiegel der menschlichen Seele, Lübbe, Bergisch Gladbach.
Bry, A. & Bair, M., (1979), Visualization: Directing the Movies of Your Mind, Barnes & Noble, New York.
Calisch, A., (2001), “From reel to real: Use of video as a therapeutic tool”, Afterimage, 29(3), σσ. 22–24.
Campbell, J., (1988), The Power of Myth, Doubleday, New York.
Campbell, J., (1994), Die Kraft der Mythen. Bilder der Seele im Leben des Menschen, Artemis & Winkler, Zürich.
Campbell, J., (2008), The Hero with a Thousand Faces, Princeton University Press, Princeton, NJ.
Carroll , N., (1981), “Nightmare and the Horror Film: The Symbolic Biology of Fantastic Beings”, Film Quarterly, 34, 3, σσ. 16-25.
Cassirer, E., (2010α), Philosophie der symbolischen Formen. Τόμος 1, Die Sprache, Meiner, Hamburg.
Cassirer, E., (2010β), Philosophie der symbolischen Formen. Τόμος 2, Das mythische Denken, Meiner, Hamburg.
Cassirer, E., (2010γ), Philosophie der symbolischen Formen. Τόμος 3, Phänomenologie der Erkenntnis, Meiner, Hamburg.
Γεωργαντά, Ε., (2001), Υπαρξιστική Ψυχοθεραπεία στο βιβλίο, Σύγχρονες Ψυχοθεραπείες: Από τη Θεωρία στην Εφαρμογή, Εκδόσεις Ασημάκης, Αθήνα.
Dermer, S. B., & J. B. Hutchings, (2000), “Utilizing movies in family therapy”, The American journal of family therapy, 28, σσ. 163–180.
Drake, B. D., (2015), Narrative Coaching. Bringing our new stories to life, CNC Press
Petaluma, CA.
Duncan, K., D. Beck, , & R. Granum, (1986), „Ordinary people: Using a popular film in group therapy“, Journal of counseling and development, 65(1), σσ. 50–51.
Flanders, L., (2003), Hollywood Endings And How To Get One, FL: Llumina Press, Coral Springs.
Fleming, M., & E. Bohnel, (2009), „Use of feature film as part of a psychological assessment“, Professional Psychology: Research and Practice, 40/6, σσ. 641–647.
Frenzel Ganz, Y. & M. Fäh, (επιμ.) (2010), Cinépassion. Eine psychoanalytische Filmrevue, Psychosozial-Verlag, Gießen.Fritz, G., & R. O. Pope, (1979), The role of cinema seminar in psychiatric education. American journal of psychiatry, 136, σσ. 207–210.
Fromm, E., (1977), The Fear of Freedom, Routledge & Kegan Paul, London.
Fromm, E., (1990), Man for Himself, Routledge, London.
Fleming, M., Bohnel, E., (2009), “Use of Feature Film as Part of Psychological Assessment”, στο APA’s Journal Professional Psychology: Research and Practice, 40/6, Δεκέμβριος 2009, 641-647.
Gabbard, G. O., (1997), „The psychoanalyst at the movies“, International Journal of Psychoanalysis, 78(3), σσ. 387–388.
Gabbard, G. O. (επιμ.), (2001), Psychoanalysis & Film, H. Karnac, London.
Gabler, N., (1999), Das Leben, ein Film – Die Eroberung der Wirklichkeit durch das Entertainment, Berlin Verlag, Berlin.
Grace, M., (2005), Reel fulfillment: A 12-Step plan to transforming your life through movies, McGraw-Hill, New York.
Grant, C., (2009), “Sensing cinema: phenomenological film and media studie”, Film Studies For Free, Οκτώβριος 26.
Greenberg, H. R., (1993), Screen Memories. Ηollywood Cinema on the Psychoanalytic Couch, Columbia University Press, New York.
Gregerson, M.B., (2010), “The ‚Filmist‘ Fall of the Cinemativ Fourth Wall“, στο Gregerson, M.B., (επιμ.), The cinematic mirror for psychology and life coaching, σσ. 1-16, Springer, New York.
Hasson, U., Landesman, O., Knappmeyer, B., Vallines, I., Rubin, N., & Heeger, D. J. , (2008), “Neurocinematics: The neuroscience of film”, Berghahn Journals, 2(1), σσ. 1–26.
Hesley, J. W., & J. G. Hesley, (2001), Rent two films and let’s talk in the morning: Using popular movies in psychotherapy, John Wiley & Sons, Inc, New York.
Heston, M. L., & Kottman, T., (1997), “Movies as metaphors: A counselling
intervention”, Journal of Humanistic Education & Development, 36(2), 92–100.
Hill, G. M., (1992), Illuminating Shadows: The Mythic Power of Film, Shambhala, Boston.
Hirsch, M., (2008), “Liebe auf Abwegen”. Spielarten der Liebe im Film psychoanalytisch betrachtet, Psychosozial-Verlag, Gießen
Hockley, L., (2001), Cinematic Projections: The Analytical Psychology of C. G. Jung and Film Theory, University of Luton Press.
Hockley, L., (2007), Frames of mind: A post-Jungian look at cinema, television and technology. Bristol, U.K.: Intellect Books.
Holland, N.N., (2006), Meeting Movies, Fairleigh Dickinson University Press, New Jersey.
Hudock, A. M. Jr. & S. A. G. Warden, (2001), „Using movies to teach family systems concepts“, The Family Journal, 9(2), σσ. 116–121.
Ηλιάδη, Αμαλία Κ., (26/3/2006), „Τέχνες και Ψυχική Υγεία“: Έρευνα για το ρόλο των Τεχνών στη διατήρηση και ανάκτηση της ψυχικής υγείας του ανθρώπου.
Jaspers, K.; Unterberger, W., (2006), Kino im Kopf. Psychologie und Film seit Sigmund Freud, Bertz + Fischer, Berlin.
Kalm, M. A., (2004), The healing movie book – precious images: The healing use of cinema in psychotherapy, Lulu Press, Morrisville, NC.
Kaplan, E. A., (1990), Psychoanalysis and Cinema, Routledge/American Film Institute, New York.
Kappelhof, G., (2002), “Kino und Psychoanalyse”,στο Felix, J., (επιμ.), Moderne Film Theorie, Bender, Mainz, σσ. 130-159.
Kazantizis, N. & L’Abate, L. (επ.), (2007), Handbook of homework assignments in psychotherapy, Springer, New York.
Keathley, C., (2011), “La Camera-Stylo: Notes on Video Criticism and Cinephilia”, στο Clayton, A. and Klevan, A., (επιμ.), The Language and Style of Film Criticism, Routledge, London.
Κεσισόγλου, Στ., (2007), Σχιζοφρένεια και νευρώσεις στον κινηματογράφο, Αιγόκερος, Αθήνα.
Κορκοβέλου, Α., (2020), «Η Ρόκα αλλάζει τον κόσμο», Ψηφιακός Οδηγός Μελέτης Ταινιών, Νεανικό Πλάνο, Αθήνα.
Κορκοβέλου, Α., (2020), «Αντιγόνη», Ψηφιακός Οδηγός Μελέτης Ταινιών, Νεανικό Πλάνο, Αθήνα.
Konigsberg, I., (1996), “Transitional phenomena, transitional space: Creativity and spectatorship in film”. The Psychoanalytic Review, 83, 865–889.
Kötz, M., (1986), Der Traum, die Sehnsucht und das Kino, Film und die Wirklichkeit des Imaginären, Syndikat, Frankfurt am Main.
Kurianski, J. & Vallarelli, A. & DelBuono, J., (2010), “Cinematherapy: Using Metaphors to Explore Real Relationships in Counseling and Coaching”, στο Banks Gregerson, M. (επιμ.), The cinematic mirror for psychology and life coachingΙ, σσ. 89-122, Springer, New York.
Lampropoulos, G. K, Deane, F. P., & Kazantzis, N., (2004), “Psychologists’ use of motion pictures in clinical practice”, American psychological association, 35, σσ. 535–541.
Lanning, K., Montgomery, S. A., Bright, J., Broming, L., Hudelson, M., Pauletti, R. E., Rosenyweig, G., Starkings, R., “Lives Through Film: 49 UP and the UP Series as a Longitudinal Study of Personality an Social Change”, στο Banks Gregerson, M. (επιμ.), The cinematic mirror for psychology and life coaching, σσ. 89-122, Springer, New York.
Laszig, P., (επιμ.), (2012), Blade Runner, Matrix und Avatare. Psychoanalytische Betrachtungen virtueller Wesen und Welten im Film, Springer, Berlin.
László, J., (2008), The Science of Stories: An Introduction to Narrative Psychology, Routledge, Hove, UK.
Laszig, P., and Schneider, G., (επιμ.), (2008), Film und Psychoanalyse. Kinofilme als kulturelle Symptome, Psychosozial-Verlag, Gießen.
Lebeau, V., (2013 ), Ψυχανάλυση και Κινηματογράφος: To παιχνίδι των σκιών, Πατάκης, Αθήνα.
Λιοδάκης, Α., Μ. Τζανάκης & Β. Τσούρτου, (2007), Τέχνη & Ψυχιατρική, Ινστιτούτο Έρευνας και Εφαρμογής Προγραμμάτων Ψυχικής Υγείας „ΕΠΕΚΕΙΝΑ“, Αθήνα-Χανιά.
Lipman, D., (1995), Storytelling Coach: How to Listen, Praise, and Bring out People’s Best, August House, Atlanta.
Livo, L. J. & Rietz, S. A., (1986), Storytelling: Process and Practice, Libraries Unlimited, Westport/Connecticat.
Low, B., (1925), “The cinema in education. Some psychological considerations”, Contemporary reviews, 128, 628–635.
Lynch, J., (2011), The therapeutic potential of using film as an intervention in counselling and psychotherapy: A narrative inquiry, Διδακτορική διατριβή, University of New England. Counselling Studies, https://e-publications.une.edu.au/vital/access/manager/Repository/une:8926
Mangin, D., (1999), Cinema therapy: How some shrinks are using movies to help their clients cope with life and just feel better, http://www.salon.com/health/feature/1999/05/27/film_therapy/index.html
Μανιαδάκης, Γ., (2007), “Βία, Ψυχικός Χώρος και Κινηματογράφος”, στο: Διάλογοι για την Ψυχανάλυση, Ψυχανάλυση και Σύγχρονη Τέχνη, Τεύχος 3, http://www.psychoanalysis-psychotherapy.gr/files/Newsletter/Newsletter3.pdf
Μετς Κ., (2007), Ψυχανάλυση και κινηματογράφος: το φαντασιακό σημαίνον, Πλέθρον, Αθήνα.
Meyers, L., (2006), “Lights, camera, action: Movies, music and other media can enliven your classroom”, GradPSYCH, 4(2). Διαθέσιμο στο American Psychological Association Online http://gradpsych.apags.org/mar06/cover-action.html
Mills, J. C. & R. J., Crowley, M. O., Ryan, (1986), Therapeutic metaphors for children and the child within, Brunner/Mazel, New York.
Michelson, A., (1990), “The Kinetic Icon in the work of Mourning: Prolegomena for the Analysis of a Textual System”, Οκτώβριος 52, The MIT Press.
Μπακιρτζόγλου, Σ., «Η συνάντηση του Freud με τον κινηματογράφο», στο: http://www.epekeina.gr/a_files/2014/FreudCinema.pdf
Μπάμπας, Δ., (2017), Τα μυστήρια της ψυχής: ψυχανάλυση και σινεμά, στο: Cinephilia, http://www.cinephilia.gr/index.php/keimena/apopsi/2245-psychoanalysis
Mück, H.; Knezevic, D.; Mück, B., (2001), Filmtherapie –Cinetherapie, http://www.dr-mueck.de/HM_Innovationen/HM_Filmtherapie/HM_Filmtherapie.htm Ημερομηνία πρόσβασης 10.11.2016.
Mulvey, L., (1975), Visual Pleasure and Narrative Cinema, Screen.
Μωρίκης, Χ., (2011), “… εκόμισα εις την τέχνην”, Μια ψυχαναλυτική συνεισφορά στο αίνιγμα της καλλιτεχνικής δημιουργίας μέσω του καβαφικού έργου, Ποταμός, Αθήνα.
Newman, K. M., (1996), “Winnicott goes to the movies: The false self in ordinary people”. Psychoanalytic Quarterly, 65(4), σσ. 787–807.
Niemiec, R. M., (2007), “What is a positive psychology film?” στο PsycCRITIQUES, 52, https://www.researchgate.net/profile/Ryan_Niemiec/publication/270941500_What_is_a_positive_psychology_film/links/56e84d5508ae166360e50a58/What-is-a-positive-psychology-film.pdf
Niemiec, R. M., (2010), “International Cinema: An Abundant Mental Health Resource
of Films for Education, Communication, and Transformation”, Στο: Banks Gregerson, M. (επιμ.), The cinematic mirror for psychology and life coaching, σσ.. 247-250, Springer, New York.
Niemiec, R. M., & Wedding, D., (2008), Positive psychology at the movies: Using films to build virtues and character strengths, Hogrefe, Ashland.
Niemiec, R. M., (2010), “International Cinema: An Abundant Mental Health Resource of Films for Education, Communication, and Transformation”, Στο: Banks Gregerson, M. (επιμ.), The cinematic mirror for psychology and life coaching, σσ.. 247-250, Springer, New York.
Orchowski, Lindsay M. & Brad A.Spickard, John R. McNamara, (2006), „Cinema and the valuing of psychotherapy: Implications for clinical practice“, Professional Psychology: Research and Practice, τεύχ. 37(5), Oct 2006, σσ. 506-514, http://dx.doi.org/10.1037/0735-7028.37.5.506
Peake, T. H. (2004), Cinema and life development: Healing lives and training therapists, Praeger Publishers,Westport, CT.
Peske, N., & West, B., (1999), Cinematherapy: The girl’s guide to movies for every mood, Dell, New York, NY.
Peske, N., & West, B., (2002), Advanced cinematherapy: The girl’s guide to finding happiness one movie at a time, Dell, New York, NY.
Peske, N., & West, B., (2003), Cinematherapy for Lovers: The girl’s guide to finding true love one movie at a time, Dell, New York, NY.
Peske, N., & West, B., (2004), Cinematherapy for the Soul: The girl’s guide to finding inspiration one movie at a time, Dell, New York, NY.
Piegler, Th., (2008), Mit Freud im Kino. Psychoanalytische Filminterpretationen, Psychosozial-Verlag, Gießen.
Piegler, Th., (επιμ.) (2010), “Ich sehe was, was du nicht siehst” – Psychoanalytische Filminterpretationen, Psychosozial-Verlag, Gießen.
Poltrum, Μ. & Leitner, R., (2009), „Existenzanalytische Kinotherapie. Filme als Balsam der Seele“, Wiener Zeitschrift für Suchtforschung, Jg. 32 2009, Nr. 1, σσ. 47-52.
Portadin, M. A., (2006), The use of popular film in psychotherapy – is there a “cinematherapy”? http://www.cinematherapy.com/pressclippings/Portadin-dissertation.pdf
Powell, M. L., R. A., Newgent, & S. M., Lee, (2006), “Group cinematherapy: Using metaphor to enhance adolescent self-esteem”, Arts in Psychotherapy, 33(3), σσ. 247– 253.
Ρούμπου, Χ., (2022), “CΙΝEκπαίδευση”: Ερευνητικό και επιμορφωτικό πρόγραμμα για την ανάπτυξη της διαπολιτισμικής ικανότητας των εκπαιδευτικών με τη χρήση του κινηματογράφου και της κινηματογραφοθεραπείας. Στο: Πρακτικά Διαδικτυακού Συνεδρίου της Επιστημονικής Ένωσης Εκπαίδευσης Ενηλίκων, Ανάπτυξη Δεξιοτήτων στην Εκπαίδευση Ενηλίκων και στη Σχολική Εκπαίδευση (σ. 121-123). Αθήνα, Επιστημονική Ένωση Εκπαίδευσης Ενηλίκων. (https://adulteduc.gr/programma-7ou-synedriou-me-titlo-anaptyxi-dexiotiton-stin-ekpaidefsi-enilikon-sti-scholiki-ekpaidefsi/)
Schulenberg, S. E., (2003), “Psychotherapy and movies: On using films in clinicalpractice”, Journal of Contemporary Psychotherapy, 33, σσ. 35–48.
Sharp, C., Smith, J., & Cole, A. K., (2002), „Cinematherapy: Metaphorically promoting therapeutic change“, Counseling psychology quarterly, 15, σσ. 269–276.
Sinetar, M., (1993), Reel power & spiritual growth through film, Triumph Books, Ligouri, MO.Smelik, A.M., (2007), “Feminist film theory”, The cinema book, Cook P., (επιμ.), 3rd rev. ed., σελ. 491–504, British Film Institute, London. http://www.annekesmelik.nl/index.php?option=com_content&task=view&id=6&Itemid=7
Σκοπετέας, Ι., (2005), Η δημιουργία της μυθοπλαστικής αφήγησης και τα είδη των κινηματογραφικών ταινιών, Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, Αθήνα.
Smelik, A.M., (1998), And the Mirror Cracked: Feminist Cinema and Film Theory, Palgrave Macmillan, Basingstoke.
Sobchack, V., (1992), The Address of the Eye. A Phenomenology of Film Experience, Princeton University Press, Princeton.
Sobchack, V., (1994), “The Scene of the Screen: Envisioning Cinematic and Electronic “Presence””, στο Materialities of Communication, Hans Ulrich Gumbrechts and K. Ludwig Pfeiffer, (επιμ.), σσ. 83-106, Stanford University Press, Stanford.
Sobchack, V., (1997), “Phenomenology and the Film Experience”, στο Viewing Positions: Ways of Seeing Film, Linda Williams, (επιμ.), σσ. 36-58, New Brunswick, New Jersey.
Sobchack, V., (2004), Carnal Thoughts: Embodiment and Moving Image Culture, University of California Press, Berkeley.
Solomon, G., (1995), The Motion Picture Prescription, Aslan Publishing, Santa Rosa, CA.
Solomon, G., (2001), Reel therapy: How movies inspire you to overcome life’s problems, Lebhar-Friedman Books, New York.
Sparks, T., (2009), Movie Yoga: How Every Film Can Change Your Life. Hanford Mead Publishers, Inc. CA: Santa Cruz.
Σταματοπούλου, Ε., (2003), Κινηματογραφικός και μυθιστορηματικός λόγος, Διδακτορική διατριβή, Πάντειο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού, Αθήνα.
Stelter, R. & Law, H., (2010), “Coaching – narrative-collaborative practice”, International Coaching Psychology Review, 5, σσ. 152-164.
Sternberg, M., (1978), Expositional modes and temporal ordering in fiction, The Johns Hopkins University Press, Baltimore.
Straub, J., (2010), „Erzähltheorie/Narration“, στο Mey G., Mruck K. (επιμ.) Handbuch Qualitative Forschung in der Psychologie, Verlag für Sozialwissenschaften, Wiesbaden, σσ. 136-150.
Sturdevant, C. G., & Gedron, M., (επιμ.), (1998), The laugh & cry movie guide: Using movies to help yourself through life’s changes, LightSpheres Publishing, Larkspur, CA.
Swalwell, Μ., (2002), “The Senses and Memory in Intercultural Cinema”, Film Philosophy, 6/32, Οκτώβριος 2002.
Taylor, J., (1992), Where People Fly and Water Runs Uphill: Using Dreams to Tap the Wisdom of the Unconscious, Warner Books, Inc., New York.
Teague, R., (2000), Reel spirit: A guide to movies that inspire, explore and empower, Unity House, Unity Village, MO.
Totaro, D., (2002), “Deleuzian Film Analysis: The Skin of the Film”, Off Screen, Ιούνιος 2002.
Τσιαβού, Ε., (2017α), „Κινηματογράφος και Εκπαίδευση: Δοκιμαστικές Ταυτίσεις στην ταινία Οι περιπέτειες του πρίγκιπα Άχμεντ (Reiniger, 1926)”, Νέος Παιδαγωγός, Αθήνα http://neospaidagogos.gr/periodiko/files/8_Teyxos_Neou_Paidagogou_Oktovrios_2017.pdf
Τσιαβού, Ε., (2017β), “Bewältigung der ‘Ostalgie’ am Beispiel des Wendefilms Sonnenalle (Haußmann, 1999)”, Ναυσίβιος Χώρα, Αθήνα.
Tyler, J. M. & , T. Reynolds, (1998), „Using feature film to teach group counseling“. Journal for Specialists in Group Work, 23(1), σσ. 7–21.
Tyson, L., Foster, L., & Jones, C., (2000), “The process of cinematherapy as a therapeutic intervention”, Alabama counseling association journal, 26(1), σσ. 35–41.
Τσιαβού, Λ., (2022), Ο Φάουστ κι Εγώ. Μοντέλα Cinema Therapy & Cinema Coaching. Θεσσαλονίκη, iWrite.
Ulus, F., (2003 ), Movie therapy, moving therapy! The healing power of film clips in therapy settings, Trafford Publishing, Victoria, British Columbia, Canada.
Voytilla, S., (1999), Myth and the movies: Discovering the mythic structure of 50 unforgettable films. Michael Wiese Productions, Studio City, CA.
Walker, S., (2003), Film therapy can engage clients, Clinical Psychiatric News, 31, 4.
Wedding, D., Boyd, M. A., & Niemiec, R. M., (2005), Movies and mental illness: Using films to understand psychopathology, Hogrefe & Huber, Göttingen.
Wedding D., M. A. Boyd & R. Niemiec, (2011), Psyche im Kino. Wie Filme uns helfen, psychische Störungen zu verstehen, Hans Huber, Bern.
Wollnik, S., (2008), Zwischenwelten. Psychoanalytische Filminterpretationen, Psychosozial Verlag, Gießen.
Wollnik, S. & B. Ziob, (επιμ.), (2010), Trauma im Film. Psychoanalytische Erkundungen, Psychosozial-Verlag, Gießen.
Wolz, B., (2003), Using the power of movies for therapeutic process. The therapist, The California Association of Marriage and Family Therapists, San Diego, CA.
Wolz, B., (2004), The cinema therapy workbook: A self-help guide to using movies for healing and growth, Glenbridge Publishing Ltd., Cayon, CA.
Wolz, B., (2005), E-motion picture magic: A movie lover’s guide to healing and transformation, Glenbridge Publishing, Ltd., Centennial, CO.
Wolz, B., (2010), „Cinema Alchemy: Using the Power of Films In Psychotherapy and Coaching“, στο Mary Banks Gregerson (επιμ.), The Cinematic Mirror for Psychology and Life Coaching. Springer, New York.
Zwiebel, R. & Α. Mahler-Bungers, (επιμ.), (2007). Projektion und Wirklichkeit. Die unbewußte Botschaft des Films, Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen.